Орчны шинжилгээний мэдээ > Гадаргын усны чанар
Баян Өлгий аймгийн 2023 оны усны төлөв байдлын тайлан
УСНЫ ТӨЛӨВ БАЙДЛЫН ТАЙЛАН
-
Өлгий сум
Гадаргын усны хяналт шинжилгээг хөтөлбөрийн дагуу 6 харуулын 7 цэгийн 47 сорьцонд 22 төрлийн химийн үзүүлэлтээр 1034 удаа, Баян Өлгий аймгийн цэвэрлэх байгууламж болох “СУАТ” цэвэрлэх байгууламжийн 2 цэгийн 18 сорьцонд 162 шинжилгээг хийж дүнг боловсруулан ард иргэд албан байгууллагыг мэдээ мэдээллээр ханган ажиллав.
УБИ-ээр үнэлэх: Гадаргын усны бохирдлын индексийг тооцохдоо зэрэг үзүүлэлтээр тодорхойлж усны чанарын стандартад заагдсан дээрх бодисуудын хүлцэх дээд агууламжтай харьцуулан 0.3-6.0 баллаар тодорхойлох “ усны чанарын индекс”-ээр илэрхийлж доорх зэрэглэлд хуваана.
Хүснэгт 1
Усны бохирдлын индексээр чанарыг үнэлэх
|
Бохирдлын индекс |
Усны чанар |
|
|
Зэрэг |
Ангилал |
|
|
≤0.3 |
I |
Маш цэвэр |
|
0.31-0.89 |
II |
Цэвэр |
|
0.90-2.49 |
III |
Бага бохирдолтой |
|
2.50-3.99 |
IV |
Бохирдолтой |
|
4.00-5.99 |
V |
Бохир |
|
6≤ |
VI |
Маш бохир |
Хүснэгт 2
Гадаргын усны чанарын 2022,2023 оны үнэлгээ
|
№ |
Усны харуул |
2022 |
Зэрэг |
2023 |
Зэрэг |
1 |
Ховд- Өлгий дээд |
0.28 |
I |
0.28 |
I |
2 |
Ховд- Өлгий доод |
0.29 |
I |
0.28 |
I |
3 |
Ховд-Баяннуур |
0.34 |
I |
0.20 |
I |
4 |
Булган-Булган |
0.12 |
I |
0.12 |
I |
5 |
Буянт-Дэлүүн |
0.51 |
I |
0.26 |
I |
6 |
Согоог-Хөх хөтөл |
0.36 |
I |
0.11 |
I |
7 |
Сагсай-Буянт |
0.15 |
I |
0.09 |
I |
Гадаргын усны цахилгаан дамжуулах чанарын өөрчлөлтийг 2021, 2022, 2023 оны жилийн дундаж агууламжийг харьцуулж График 1-т харууллаа.
График 1
Усны цахилгаан дамжуулах чанарын өөрчлөлт
Хүснэгт 3
Усны гол ионуудын агууламж
|
Харуул |
Хатуулаг, мг-экв/л |
Ca, мг/л |
Mg, мг/л |
K+Na, мг/л |
SO4, мг/л |
Cl, мг/л |
HCO3, мг/л |
Эрдэсжилт, мг/л |
Ховд- Өлгий дээд |
1.24 |
15.6 |
5.6 |
12.4 |
11.6 |
3.6 |
84.9 |
133.8 |
Ховд- Өлгий доод |
1.36 |
15.5 |
5.4 |
12.4 |
11.5 |
3.7 |
84.1 |
132.6 |
Ховд-Баяннуур |
1.40 |
18.3 |
6.0 |
15.6 |
14.4 |
5.8 |
95.2 |
155.2 |
Булган-Булган |
1.00 |
15.6 |
2.7 |
8.6 |
10.7 |
3.0 |
63.2 |
103.7 |
Буянт-Дэлүүн |
1.59 |
23.6 |
9.0 |
26.6 |
43.8 |
12.8 |
103.8 |
219.5 |
Согоог-Хөх хөтөл |
2.03 |
23.5 |
10.5 |
6.2 |
9.2 |
4.0 |
120.4 |
173.7 |
Сагсай-Буянт |
1.17 |
15.6 |
4.7 |
5.4 |
6.9 |
2.9 |
70.5 |
106.0 |
MNS4586:98 |
|
|
|
|
100 |
300 |
|
|
Хяналт шинжилгээний цэгүүдэд ерөнхий хатуулгыг авч үзэхэд 1.00-2.03 мг-экв/л байна. Усны хатуулгаар бүх цэгийн голын ус маш зөөлөн болон зөөлөн ангилалд багтаж байна.
Усны эрдэсжилтийг авч үзэхэд 133.8-219.5 мг/л байна. Усны эрдэсжилтээр бага эрдэсжилтэй ангилалд Ховд- Өлгий дээд, Ховд- Өлгий доод, Ховд-Баяннуур, Булган-Булган, Сагсай-Буянт, Согоог-Хөх хөтөл дунд эрдэсжилттэй ангилалд- Буянт-Дэлүүн багтаж байна.
Хүснэгт 4
Усны биогенийн нэгдлүүдийн агууламж
|
Харуул |
Ph |
УХ, мг/л |
БХХ5, мг/л |
ПИЧ мг/л |
NH4, мг/л |
NOз, мг/л |
NO2, мг/л |
Р, мг/л |
|
Ховд- Өлгийдээд |
7.18 |
8.24 |
1.1 |
1.77 |
0.16 |
0.01 |
0.21 |
0.01 |
|
Ховд- Өлгийдоод |
7.12 |
8.21 |
1.1 |
1.70 |
0.16 |
0.01 |
0.22 |
0.01 |
|
Ховд-Баяннуур |
7.06 |
7.76 |
|
2.15 |
0.28 |
0.01 |
0.23 |
0.02 |
Булган-Булган |
7.05 |
7.87 |
|
2.01 |
0.15 |
0.01 |
0.25 |
0.02 |
Буянт-Дэлүүн |
7.11 |
8.19 |
|
2.78 |
0.23 |
0.01 |
0.25 |
0.01 |
Согоог-Хөх хөтөл |
7.06 |
8.26 |
|
1.90 |
0.12 |
0.00 |
0.24 |
0.01 |
Сагсай-Буянт |
7.16 |
8.16 |
|
2.28 |
0.17 |
0.00 |
0.27 |
0.01 |
|
MNS4586:98 |
|
4.00< |
3.0 |
|
0.50 |
9.00 |
0.020 |
0.100 |
Тайлбар:УХ-Ууссан хүчилтөрөгч;Бхх5-Биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч
Ховд-Өлгий дээд, Ховд-Өлгий доод Ховд-Баяннуур, Булган-Булган, Сагсай-Буянт, Согоог-Хөх хөтөл,Буянт-Дэлүүн цэгүүдээс биогенийн нэгдлүүд Монгол улсын гадаргын усны стандарт MNS4586:98 дахь хүлцэх агууламж давсан тохиолдол гараагүй.
График 2
Усны биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгчийн өөрчлөлт
График 3
Усны аммони азотын агууламж
Цэвэрлэх байгууламжийн усны хяналт шинжилгээ:
2023 онд Баян Өлгий аймагийн хаягдал yc цэвэрлэх СУАТ цэвэрлэх байгууламж /ЦБ/-ийн хаягдал бохир yc орж байгаа болон цэвэршүүлээд гаргаж байгаа цэгүүдээс нийт 2 сорьц авч хийсэн шинжилгээний дүнг MNS4953:2015 “Хаягдал ус”-ны стандартад заагдсан хүрээлэн буй орчинд нийлүүлж болох хаягдал усан дахь бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ /ЗДХ/- тэй харьцуулан Хүснэгт 5-т үзүүллээ.
Хүснэгт 5
Өлгий хотын хаягдал бохир ус цэвэрлэх байгууламжийн биогений агуулам
|
Хаягдалбохир yc цэвэрлзх байгууламж |
Copьu авсан цэг |
pH |
Ж/б, мг/л |
БХХ5, мгlл |
ПИЧ, мг/л |
NH4, мг/л |
NO2, мг/л |
NO3, мг/л |
Цэвэр шилт,% |
|
СУАТ ЦБ |
Гарах |
7.51 |
44.3 |
101.3 |
40.4 |
28.14 |
0.16 |
0.41 |
27.4 |
|
Орох |
7.64 |
75.4 |
140.0 |
60.9 |
|
|
|
||
|
MNS 4943:2015 |
|
6-9 |
30.0 |
20.0 |
20.0 |
15.00 |
|
||
Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд цэвэрлэх байгууламжийн гарч байгаа ус 27.4%-ийн цэвэршилттэй байсан бөгөөд цэвэршүүлээд гарч буй бохир усны биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгчийн агууламж 5 дахин, нийт азотын агууламж 1.9 дахин, жинлэгдэх бодисын агууламж 1.5 дахин их бохирдолтой байна. СУАТ цэвэрлэх байгууламжийн цэвэршүүлэх чадвар, жинлэгдэх бодисын жилийн өөрчлөлтийг харьцуулан график 4-5-и харууллаа.
График 4
Хаягдал бохир усны цэвэршилтийн өөрчлөлт
2023 онд хаягдал усны цэвэршилтийн хувь нь 10 сард хамгийн бага 18.2%-ийн цэвэршилттэй,09 болон 11 сард хамгийн их 30.4%-ийн цэвэршилттэй байна.
График 5
Хаягдал бохир усны жинлэгдэх бодисын өөрчлөлт
БАЯН- ӨЛГИЙ АЙМГИЙН УС ЦАГ УУР, ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ТӨВИЙН БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ЛАБОРАТОРИ
Холбоотой мэдээний жагсаалт
Орчны шинжилгээний мэдээ
Онцлох мэдээ
17 цаг
Үзэгдэлгүй
ӨНӨӨДӨР
Үүлшинэ
7 м/с
