Баян Өлгий аймгийн 2023 оны 04 дүгээр сарын гадаргын

усны чанарын тойм

1.         Гадаргын усны чанар

Баян Өлгий аймгийн Ховд голын дагуух усны чанарын хяналт шинжилгээнийцэгүүдэд хөтөлбөрийн дагуу Ховд-Өлгий дээд, Ховд-Өлгий доод,Ховд-Баяннуур,Булган-Булган,Буянт-Дэлүүн, Согоог-Хөх хөтөл, Сагсай-Буянт цэгүүдээс 2023 оны 04 дүгээр сарын 03-06 ны өдрүүдэд дээж авч химийн найрлага,  чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо.

7 цэгийн усны цахилгаан дамжуулах чанарын сарын өөрчлөлтийг 2022оны 1-12, 2023 оны 04 дүгээр сарын байдлаар Зураг 1-т харууллаа.

Зураг1.Ховд голын дагуух цэгүүдийн усныцахилгаан дамжуулах чанар

2023 оны 04 дүгээр сард Өлгий хотоос дээших Ховд-Өлгий дээд цэгт усны цахилгаандамжуулах чанар /ЦДЧ/ 228,4 мкСи/см, Өлгий хотоос дооших Ховд-Өлгий доод 225.0 мкСи/см, Ховд-Баяннуур цэгт 247.1 мкСи/см, Булган-Булган 174,2 мкСи/см,Буянт-Дэлүүн 569,0 мкСи/см, Согоог-Хөх хөтөл 366,0 мкСи/см, Сагсай-Буянт цэгт 212,8 мкСи/см байна.

Хүснэгт1.Усны гол ионуудын агууламж

Ховд голын дагуух дээд,доод, Баяннуур хяналт шинжилгээний цэгүүдэд ерөнхий хатуулагийг А.Е.Посоховын ангиллаар авч үзэхэд 1.80 мг-экв/л байгаа нь “зөөлөн ус”, Булган-Булган голын ус 1.24 мг-экв/л байгаа нь “маш зөөлөн ус”,,Буянт-Дэлүүн 3,48 мг-экв/л байгаа нь “зөөлөвтөр ус”, Согоог-Хөх хөтөл 3,24 мг-экв/л байгаа нь “зөөлөвтөр ус”,Сагсай-Буянт 1.60 мг-экв/л байгаа нь “зөөлөн ус”-ангилалд орж байна.

Хүснэгт 2.Усны биогенийн нэгдлүүдийн агууламж

Тайлбар:УХ-Ууссан хүчилтөрөгч;Бхх5-Биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч

Ховд-Өлгий дээд, Ховд-Өлгий доод, Ховд-Баяннуур ,Булган-Булган,Буянт-Дэлүүн, Согоог-Хөх хөтөл, Сагсай-Буянт цэгүүдээс биогенийн нэгдлүүд Монгол улсын гадаргын усны стандарт MNS4586:98 дахь хүлцэх агууламж давсан тохиолдол гараагүй.  Ховд-Баяннуур цэгийн Аммони агууламж нь 0,53мг/л байгаа нь  хүлцэх агууламжаас /MNS4586:98/  1.06%-иар давсан үзүүлэлттэй байна.

Зураг2.Усны биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгчийн агууламж

Зураг3.Усны Аммоний агууламж/NH4/

2. Өлгий хотын хаягдал бохир yc цэвэрлэх байгууламжын усны хяналт шинжилгээ

2023 оны 04 дүгээр 06-ны өдөр Баян Өлгий аймагийн хаягдал yc цэвэрлэх СУАТ цэвэрлэх байгууламж /ЦБ/-ийн хаягдал бохир yc орж байгаа болон цэвэршүүлээд гаргаж байгаа цэгүүдээс нийт 2 сорьц авч хийсэн шинжилгээний дүнг MNS4953:2015 “Хаягдал ус”-ны стандартад заагдсан хүрээлэн буй орчинд нийлүүлж болох хаягдал усан дахь бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ /ЗДХ/- тэй харьцуулан Хүснэгт 3-т үзүүллээ.

Хүснэгт 3.Өлгий хотын хаягдал бохир yc цэвэрлэх байгууламжийн биогенийн агууламж

Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд цэвэрлэх байгууламжуудаас гарч байгаа yc 29.1%-ийн цэвэршилттэй байсан.

СУАТ цэвэрлэх байгууламжийн цэвэршүүлэх чадвар, жинлэгдэх бодисын сарын өөрчлөлтийг 2022 оны 3-11, 2023 оны 4 дүгээр сарын байдлаар зураг 4-5-p зурагт харууллаа.

Зураг 4. СУАТ цэвэрлэх байгууламжийн цэвэршүүлэх чадвар

Зураг 4. СУАТ цэвэрлэх байгууламжийн жинлэгдэх бодис

Дүгнэлт:

Ховд голын усанд 2023 оны 04 дүгээр сард хийсэн хяналт-шинжилгээний дүнгээс үзэхэд Ховд голын усны эрдэсжилт 175.5-180.1 мг/л-т хэлбэлзэж, Булган-Булган 125.3 мг/л,Буянт-Дэлүүн 388.5 мг/л, Согоог-Хөх хөтөл 291.0 мг/л, Сагсай-Буянт голын усанд 149 мг/л -т байна.

Ховд голын ууссан хучилтөрөгчийн горим Өлгий хотоос дээш болон дооших цэгүүдэд Монгол улсын гадаргын усны стандарт MNS4586:98 дахь хүлцэх агууламжаас даваагүй голууд бохирдолгүй, цэвэр байсан байна.

Баян-Өлгий аймгийн Өлгий сумын “Суат” ХХК-ны Цэвэрлэх байгууламжийн орох, гарах цэгийн хаягдал усны шинжилгээний дүнгээс үзэхэд  Өлгий сумын  Суат” ХХК–ны цэвэрлэх байгууламжийн бохир ус нь   MNS4943:2015 стандарт дах зөвшөөрөгдөх дээд агууламжтай харьцуулахад перманганатын исэлдэх чанар 1.6 дахин давсан үзүүлэлттэй байна.

Хаягдал yc цэвэршүүлэх байгууламж болох СУАТ ХХК нь 29.1%-тайгаар цэвэршүүлсэн усыг хөрсөнд шингээж механик аргаар цэвэршүүлж байна.

БАЯН- ӨЛГИЙ АЙМГИЙН УС ЦАГ УУР, ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ТӨВИЙН БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ЛАБОРАТОРИ